Literatura Piękna

Literatura piękna i jej znaczenie

Literatura piękna to typ piśmiennictwa, który powstawał od bardzo dawna, jednakże został sformułowany dopiero w XVIII wieku. Piśmiennictwo, według Encyklopedii PWN, rozumiemy jako ogół utrwalonych wypowiedzi w piśmie, które pełnią określone funkcje w różnych dziedzinach społecznych. Oprócz literatury pięknej obejmuje również takie znane nam działy jak literaturę obyczajową, literaturę popularnonaukową, publicystykę, literaturę faktu, czy dokumenty życia zbiorowego. Literatura piękna wywodzi się od francuskich słów belles lettres, które analogicznie odnosiły się do terminu sztuki piękne (z franc. beaux arts). W zależności od epok literackich belles lettres zmieniało zakres kryteriów, które obowiązywały. Oznacza to, że z biegiem lat, obszar wykorzystywany przez literaturę piękną cały czas ewoluował i był zależny od epoki historycznej. W związku z tym badaczom bardzo trudno zdefiniować pojęcie literatury pięknej, poprzez istnienie wielu gatunków pogranicznych, które płynnie zacierają granice pomiędzy innymi działami. Najważniejsza w niej jest przede wszystkim wartość artystyczna, która ma za zadanie wzbogacić świat czytelnika.

Czym charakteryzuje się literatura piękna?

W przeciwieństwie do innych typów piśmiennictwa literatura piękna nie ma charakteru użytkowego i zastosowania praktycznego. Nie jest nastawiona na cele informacyjno-praktyczne.  Dominuje w niej funkcja estetyczna języka, która odróżnia ją od publicystyki czy literatury faktu, która ma charakter dokumentalny. Gdy mówimy o literaturze faktu to  najczęstszą, spotykaną jej formą jest reportaż. Nie spotkamy się w niej z fikcją literacką, która tworzona jest przez autora. Warto jednak zaznaczyć, że pojawiają się utwory, które można zaliczyć do literatury pięknej, przede wszystkim ze względu na walory literackie i moralne. To tylko pokazuje, że bardzo trudno naukowcom, poprzez zacieranie się gatunków, ustalić i przydzielić dzieła do konkretnych typów piśmiennictwa. Dla czytelników może być to po części  Utwory literatury pięknej, która również nazywana jest artystyczną są tworzone, aby wzbogacić wyobraźnię człowieka, tworzyć jego światopogląd i wartości przez niego wyznawane. Jej zadaniem jest stworzenie takiego utwory, który wywoła w czytelniku emocje, co jest doznaniem przypominającym obcowanie z kulturą. W swoich treściach stawia pytania związane z egzystencją człowieka, czy takimi, które są związane z filozoficznym lub psychologicznym punktem widzenia. Dzięki temu skłania to odbiorcę do głębokich przemyśleń np. na temat świata, w którym funkcjonujemy. To dokładne przeciwieństwo pozostałych typów piśmiennictwa. Gdy mówimy o rodzajach literatury artystycznej należy przedstawić trzy: prozę, poezję oraz dramat.

Gatunki i rodzaje literatury pięknej

W literaturze pięknej wykorzystywana jest fikcja literacka, co daje małą wiarygodność utworów. Przedstawiana jest w niej zmyślona, często zniekształcona wizja rzeczywistości.
W skład literatury pięknej wchodzi popularny, bardzo szeroki oraz rozbudowany gatunek literacki – beletrystyka. Najczęściej jest ona pisana prozą, bądź też wierszem. W całości stworzona jest przez fikcyjne postacie, wydarzenia. W porównaniu do literatury popularno-naukowej tam zjawiska są realne i oparte na prawdziwych zdarzeniach. Książki popularnonaukowe cechują się również tym, że są pisane w bardzo przystępny sposób dla czytelnika. Mają za zadanie dostarczyć im wiadomości, poszerzyć ich wiedzę oraz pogłębić zainteresowania. Natomiast celem beletrystyki jest przede wszystkim dostarczenie czytelnikom rozrywki oraz przyjemności z czytania. Z jej utworów płyną nauki wartości, powodują wzruszenia i wzbudzają w czytelnikach emocje, a co za tym idzie, zostaję ona w  jego pamięci. Głównymi tematami wykorzystywanymi są historie miłosne, powieści fantastyczne, czy także powieści sensacyjne. Możemy się również spotkać z tematami filozoficznymi, estetycznymi czy literacko-krytycznymi. Współcześnie literatura piękna charakteryzuje się prozą fabularną. W tym przypadku mamy tu na myśli wszelkie utwory narracyjno-fabularne, tj. powieść, nowela, bądź opowiadanie. Często w utworach literatury pięknej możemy znaleźć wiele środków artystycznych, figur poetycki oraz obrazów, które nie są stosowane w pozostałych typach piśmiennictwa. Plusem takiego wykorzystywania środków jest m.in. zdolność przywoływania obrazów, które są opisywane w utworze, w wyobraźni czytelnika.

Co najczęściej wybierają czytelnicy?

Wybory utworów czytanych przez czytelników są bardzo różnorodne. W zależności od wieku i potrzeb wybierane treści różnią się całkowicie. W przypadku poezji najczęściej sięgają po nią osoby starsze, dorosłe. Najpopularniejszymi autorami są znane dla nich nazwiska, takie jak Wisława Szymborska czy ks. Jan Twardowski. Widzimy zatem, że są to twórcy, którzy uznawani są za wybitnych i zapisali się na stałe w polskiej kulturze. Rzadko wybierani są nowy pisarze, którzy nie są znani większemu gronu odbiorców. Poezja nie jest popularna wśród osób młodszych, nastolatków oraz tych, którzy są aktywni zawodowo. Natomiast dramat to rodzaj literacki, który najczęściej jest wybierany przez tych odbiorców, którzy czytają tego typu utwory w ramach lektur obowiązkowych w szkołach, np. w liceum. Również mogą być to osoby, które studiują polonistykę, bądź kierunki pokrewne. W przypadku książek z rodzaju dramatu mówimy o wielkich dziełach zapisanych na stałe w kanonie, w polskiej oraz międzynarodowej kulturze, przede wszystkim „Dziady” Adama Mickiewicza czy „Hamlet” i „Makbet” Williama Shakespeare’a. Dramat kojarzy nam się przede wszystkim z utworami, które zostały napisane w zawiły i złożony sposób. To takie książki, które są trudne do zrozumienia oraz problemy w nich zawarte mogą mieć duże znaczenie i dotycząc spraw wielorakich.
Po ostatni z rodzajów literackich, czyli prozę, sięga tak naprawdę każda z osób, zarówno młoda, jak i starsza, niezależnie od tego czy jest aktywna zawodowo, czy nie. W tym wypadku należy zaznaczyć, że proza jest bardzo szeroka gatunkowo i czytelnicy sięgają po książki o tematyce fantastycznej, horrory, thrillery, powieści kryminalne i sensacyjne, literaturę kobiecą, a także książki o charakterze biograficznym. W szczególności w ostatnim czasie można zauważyć rosnące zainteresowanie powieściami kryminalnymi nie tylko wśród dorosłych, ale również i nastolatków. W Polsce dzieje się to za sprawą bestsellerowych książek m.in. Katarzyny Bondy oraz Remigiusza Mroza. Na świecie ciągle bardzo ważną rolę odgrywa najsłynniejsza pisarka kryminałów Agathy Christie, której utwory niezmiennie są popularne, mimo ubiegających lat.

Czytelnicy bardzo często wybierają beletrystykę, ponieważ chcą na moment zanurzyć się w fikcyjnych tworach stworzonych przez autorów. Dzięki temu mogą uciec do innego świata i odetchnąć od swoich problemów. Odbiorcy lubią szukać w książkach czegoś nowego, z czym nie dotykają się na co dzień, a to właśnie daje im literatura piękna.